Boğaz iltihabı tıp literatüründe farenks olarak bilinen yutak bölgesinin iltihaplanması durumudur. Eğer yutak ve bademcikler birlikte tutulursa iltihap faringotonsillit ismini alır. Tek başına bademcik enfeksiyonu varlığına ise tonsilit adı verilir. Boğaz iltihapları genel olarak enfeksiyona bağlı olarak geliştiği için boğaz enfeksiyonu olarak da isimlendirilir. Bu enfeksiyonlar sıklıkla yakın temas yoluyla bulaşma eğilimi gösterir ve olguların çoğunluğu sonbahar ve kış ayları gibi daha soğuk havalarda meydana gelir.1 Siz de “Boğaz iltihaplanması nedir?”, “Boğaz enfeksiyonuna ne iyi gelir?”, “Boğaz iltihabı nasıl geçer?” gibi konuya ilişkin sorularının yanıtlarını merak ediyorsanız detayları yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Boğaz Enfeksiyonu (Boğaz İltihabı) Nedir?
Boğaz enfeksiyonu boğazın arkasında yer alan yutak bölgesinin sıklıkla kaşıntı ve yutma güçlüğü ile seyreden iltihaplanma durumudur. İş ve okula devamsızlığın en yaygın nedenlerinden birisi olan boğaz iltihabının tedavisinin uygun şekilde yapılabilmesi için sebebin belirlenmesi önemlidir. En sık olarak bakteri veya virüsler gibi mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonların bir sonucu olarak meydana gelebilir.2 Boğaz iltihabına sıklıkla bademciklerde şişme, ağrı ve yutkunma güçlüğü de eşlik eder.1 Boğaz enfeksiyonu nedenleri arasında soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonların yanı sıra A grubu Streptokok gibi bakteriyel enfeksiyonlar da bulunabilir.
Boğaz Enfeksiyonu (Boğaz İltihabı) Neden Olur?
Viral enfeksiyonlar, faranjit olarak adlandırılan boğaz iltihabı için en yaygın neden olarak gösterilir. Faranjit yani tam Türkçe karşılığı ile yutak iltihabı için etken olabilecek bazı yaygın virüsler şunları içerir:
- Soğuk algınlığına (nezle) sebep olabilen rhinovirus, coronavirus veya parainfluenza virüsü
- Pembe göz olarak da bilinen konjonktivit (Konjonktiva adı verilen gözün beyaz renkli kısmını ve göz kapaklarının iç yüzeyini kaplayan şeffaf tabakanın iltihabı) ve soğuk algınlığına neden olabilen adenovirüs
- Grip etkeni olan influenza virüsleri
- Öpücük hastalığı olarak da bilinen Mononükleoz hastalığına neden olan Epstein-Barr virüsü
Virüslere oranla daha az yaygın olmakla birlikte bakteriyel enfeksiyonlar da farenjite yol açabilir. Çocuklarda görülen bakteri kaynaklı farenjitten sıklıkla A grubu beta hemolitik streptokoklar adı verilen bakteriler sorumludur. A grubu streptokok enfeksiyonunun neden olduğu farenjit halk arasında beta enfeksiyonu olarak da bilinir. Boğaz iltihabına neden olabilen diğer bazı bakteriler ise şunlardır:
- Grup C ve G streptokok
- Klamidya
- Gonore
- Mikoplazma
Bir kişinin boğaz iltihabı geçirme riskini artırabilecek faktörlerden bazıları ise şunlar olabilir:
- Alerji öyküsü
- Sık sinüzit (sinüs enfeksiyonu) öyküsü
- Sigara içmek veya pasif içici olarak sigara dumanına maruz kalmak3
Boğaz Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
Boğaz enfeksiyonu belirtileri büyük ölçüde iltihaba neyin sebep olduğuna ve iltihabın yutak ya da bademcikleri aynı anda etkileyip etkilemediğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı bireylerde semptomlar ani olarak hızlı bir başlangıç gösterirken bazı kişilerde ise yavaş gelişir. En sık karşılaşılan boğaz iltihabı belirtileri arasında şunlar bulunabilir:
- Boğazda ağrı ve yanma
- Yutkunma sırasında ağrı
- Ateş
- Baş ağrısı
- Karın ağrısı
- İştah kaybı
- Boğaz kızarıklığı
- Geniz akıntısı1
- Öksürük
- Burun akıntısı
- Gözlerde tahriş
- Bademciklerde şişme
- Lenf nodu şişmesi
- Ciltte döküntüler
- Halsizlik
- Bulantı ve kusma
Semptomlar boğaz iltihabı nedeni olan etkene göre değişiklik gösterebilir. Örneğin yutkunma sırasında ağrı özellikle bakteriyel enfeksiyonda çok daha şiddetlidir. Öksürük ise daha çok viral yutak iltihabı belirtileri arasında bulunur.3 Öksürük şikayeti ile ilgi daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız “Balgamlı öksürük nedir?” ve “Kuru öksürüğe ne iyi gelir?” başlıklı yazılarımızı okuyabilirsiniz.
Boğaz Enfeksiyonu Nasıl Geçer?
Boğaz enfeksiyonu için uygun tedavi yaklaşımı altta yatan sebebe göre değişiklik gösterebilir. Bakteriyel enfeksiyonlar için doktorunuz antibiyotik grubu bir ilaç reçete edebilir. Bakteri kaynaklı boğaz iltihabı tedavisinde antibiyotik kullanımı semptomları azaltmaya ve beta enfeksiyonuna bağlı romatizmal ateş gibi komplikasyonların gelişmesini önlemeye yardımcı olur. Enfeksiyonun tamamen geçtiğinden emin olmak ve tekrarlamasını önlemek için antibiyotik tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde tamamlamanız önemlidir.
Viral farenjit ise antibiyotik tedavisine yanıt vermez ve sıklıkla herhangi bir tedavi olmadan da kendi kendine düzelir. Bununla birlikte doktorunuzun önerdiği ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları kullanmak şikayetlerinizi azaltmaya yardımcı olabilir.3 Peki boğaz iltihabına ne iyi gelir? İyileşmeyi hızlandırmaya yönelik evde neler yapılabilir? Boğaz yolu enfeksiyonu için evde uygulanabilecek yöntemlerden bazıları aşağıdaki gibidir.
Yatak İstirahati
Bağışıklık sistemi bir hastalıkla mücadele ederken vücut bolca dinlenmeye ihtiyaç duyar. Kişinin yeterli miktarda uyumaması vücudunu hastalıklara karşı savunmasız hale getirebilir. Çünkü uykusuzluk bağışıklık sisteminin çalışmasını olumsuz yönde etkiler ve yeterli antikor üretiminin sekteye uğramasına zemin hazırlar. Sağlıklı bir yetişkin için önerilen uyku miktarı gecelik 7 saat veya daha fazladır.
Bol Sıvı Alımı
Vücutta sıvı açığı oluşmaması için bol bol su ve farklı içecekler tüketmek enfeksiyonun daha hızlı iyileştirilmesi için önemlidir. Sıcak veya soğuk sıvılar boğazı nemli tutarak ve iltihabı yatıştırarak rahatsızlık hissini azaltmaya destek olur. Soğuk Sıvılar, dondurmalar veya buz parçaları tüketmek ayrıca boğaz bölgesini uyuşturarak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Odayı Nemlendirmek
Solunan hava çok kuru olduğunda boğaz iltihabı semptomları alevlenebilir. Bulunulan odayı nemlendirmek için bir buhar makinesi kullanmak bu açıdan faydalı olabilir. Nemli hava solumak boğazdaki kuruluğu gidermeye ve boğaz ağrısı semptomlarını yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Pastil Kullanılmak
Pastiller reçetesiz olarak eczanelerden temin edilebilir ve boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Pastiller ağızda çözünerek kuru, tahriş olmuş boğazı yatıştırmaya destek olabilen bileşenlerin serbest bırakılmasını sağlar.
Bal Kullanımı
Bal boğaz ağrısı için geleneksel olarak yıllardır kullanılan şifalı bir besindir. 2016 yılında yapılan bir araştırma günde iki kez birer kaşık bal yemenin boğaz ağrısını hafifletmeye destek olabileceğini göstermiştir. Çalışma balın boğaz ağrısını hafifletmeye ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilecek antiinflamatuar (iltihap giderici), antibakteriyel ve antioksidan özellikler barındırdığını raporlanmıştır. Bununla birlikte 1 yaşından küçük bebeklere, ciddi yan etkileri olabileceği için, kesinlikle baş verilmemesi gerektiği unutulmamalıdır.
Tuzlu Su ile Gargara
Bu amaçla bir su bardağı ılık suya yaklaşık 1-2 çay kaşığı tuz eklenerek hazırlanan karışım kullanılabilir. Her seferinde bir ağız dolusu tuzlu suyla gargara yapıp tükürmeden önce soğuması beklenmelidir. Gargara sırasında kişi tuzlu su yutmamaya özen göstermelidir. Şeker hastaları veya düşük sodyum diyeti uygulayan kişiler bu tedavi yönteminde sıvıyı yutmamak için ekstra dikkat etmelidir.4
Bazı kişiler için boğaz enfeksiyonuna bağlı öksürük şikayeti için öksürük şurubu kullanımı merak konusu olabilir. Konuyla ilgili olarak öksürüğü baskılayıcı ilaçların ve şurupların öksürüğü iyileştirmeye yardımcı olduğuna dair şimdiye kadar yapılan araştırmalarda herhangi bir kanıt bulunamadığı söylenebilir.5
Boğaz Enfeksiyonu Kaç Günde Geçer?
Boğaz enfeksiyonu belirtileri altta yatan nedene bağlı olarak genellikle 5 ila 10 günde iyileşme eğilimi gösterir. Bununla birlikte süre etken mikroorganizmaya bağlı olarak kısalıp uzayabilir. Örneğin gribe bağlı boğaz enfeksiyonu semptomları 5 günde geçebilirken öpücük hastalığında bu süre 4 haftaya kadar uzayabilir.6
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
