Burun Tıkanıklığı Neden Olur? Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Burun tıkanıklığı burunda dolgunluk hissine neden olan üst solunum yolları ile ilişkili bir semptomdur. Tıkanıklığa sıklıkla burun veya geniz akıntısı şikayetleri de eşlik eder.1 Burun tıkanıklığı genellikle burun içini kaplayan dokuların herhangi bir nedenle tahriş olmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Tahriş; iltihaplanma, şişme ve mukus üretimi şeklinde ilerleyen bir zincirleme reaksiyon başlatarak burnunuzdan hava almayı zorlaştıran tıkanıklığa zemin hazırlar. Tedavi edilmeyen burun tıkanıklığı problemi ise sinüzit, burun polipleri veya orta kulak enfeksiyonları gibi komplikasyonlara yol açabilir.2 “Burun tıkanıklığı nedir?”, “Burun tıkanıklığı nedenleri nelerdir?”, “Burun tıkanıklığı nasıl geçer?” gibi soruların cevapları ve diğer ayrıntıları yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Burun Tıkanıklığı Nedir?

Burun tıkanıklığı sıklıkla sinüzit, grip, nezle gibi altta yatan başka bir sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkan ve burun ya da yüzde dolgunluk hissi ile giden bir belirtidir.^2,3 Tıkanıklık özellikle de soğuk algınlığından kaynaklanıyorsa burun tıkanıklığına çözüm bulmak için evde uygulanabilecek bazı yöntemleri deneyebilirsiniz. Ancak tıkanıklık uzun bir süre devam ederse veya sürekli burun tıkanıklığı şikayetiniz varsa tıbbi tedaviye gereksiniminiz olabilir.³ 

Burun tıkanıklığı sıklıkla burnunuzun iç yüzeyini kaplayan dokulardaki şişliğe ikincil olarak ortaya çıkar. Dokularda oluşan şişlik ise bölgedeki kan damarlarında meydana gelen iltihaplanmadan kaynaklanır. İltihaplanma nedeniyle salgılanan mukus burun akıntısına da sebep olabilir. Ayrıca salgılanan aşırı mukus boğazınızın arkasında geniz akıntısına yol açarak öksürük veya boğaz ağrısına zemin hazırlayabilir. 

Burun Tıkanıklığı Neden Olur?

Burun tıkanıklığı nedenleri arasında enfeksiyona bağlı bazı durumların yanı sıra non enfeksiyöz problemler de bulunabilir. Burun tıkanıklığının sebepleri arasında şunlar bulunabilir:

• Enfeksiyöz rinosinüzit: Soğuk algınlığı(nezle), grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle ortaya çıkan burun ve sinüs mukozası iltihabıdır. HIV, diyabet veya kemoterapi gibi faktörlere bağlı olarak bağışıklık fonksiyonu baskılanmış kişiler enfeksiyondan kaynaklanan tıkanıklığa özellikle duyarlı olabilirler. Enfeksiyona bağlı rinosinüzit yaygın karşılaşılan burun tıkanıklığı nedenleri arasında bulunur. 
• Sinüzit: Kafa kemiklerinde yer alan içi hava dolu boşlukların iltihaplanması sinüzit olarak adlandırılır. Sinüslerin iltihabı burun tıkanıklığı nedenleri arasında sayılabilir. 
• Saman nezlesi ya da diğer alerjiler: Burun iltihabı bir alerjen veya çevresel tahriş edici bir madde tarafından tetiklenir. Saman nezlesi ağaçlardan, çimenlerden ve yabani otlardan gelen, ilkbahar ve sonbaharda en yoğun bulunan polenlere bir alerjik yanıt olarak ortaya çıkar.
• Sinüsler ve burundaki yapısal sorunlar: Bunlar arasında polipler, septum deviasyonu, burun pasajında darlık ya da tümöral oluşumlar olabilir. Bu faktörler geçmeyen burun tıkanıklığı nedenleri arasında bulunur ve tedavi için çoğu zaman ameliyat gerekir. 
• Bazı ilaçların yan etkisi: Bazı burun spreylerinin veya damlalarının 3 günden fazla süreyle kullanılması yan etki sonucu tıkanıklığın artması ya da daha uzun sürmesine yol açabilir. 
• Vücut pozisyonu: Yatay pozisyonda uzun süre kalmak vücudun burunda üretilen aşırı mukusu temizlemesini zorlaştırır. Bu sebeple hareket kabiliyeti kısıtlı bireyler burun tıkanıklığı için daha yatkın olabilirler. Gece burun tıkanıklığı nedenleri de merak edilen konulardan birisidir. Sebebi ne olursa olsun burundaki tıkanıklık geceleri artma eğilimi gösterir çünkü kişi yatay pozisyondadır ve bu da mukusun atılmasını güçleştirir.^4,5
• Gebelik: Hamileliğe bağlı burun iltihabı oldukça yaygındır ve tıp literatüründe hamilelik riniti olarak adlandırılır. Obezite, hamilelik sırasında aşırı kilo alımı, gebeliğe bağlı hormon seviyelerinde artış gibi sebeplerle gelişebilir.
• Vazomotor rinit: Burun boşluğuna ait sinirlerin düzensiz aktivitesinin bir sonucu olarak ortaya çıkar.⁶ Vazomotor rinit varlığında; hava değişiklikleri, belirli kokular, ilaçlar, soğuk hava veya başka bazı tetikleyiciler burun dokularında tahriş ve iltihaba yol açabilir. Vazomotor rinit polen, küf, evcil hayvan tüyü gibi alerjenlere maruz kalmanın sonucu değildir. Virüs veya bakterileri gibi enfeksiyon etkeni olan mikroorganizmalardan da kaynaklanmaz.^4,7

Burun Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Burun tıkanıklığı bir hastalıktan ziyade başka bir sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkan bir semptomdur ve sıklıkla başka şikâyetlerle birlikte görülür. Burun tıkanıklığına eşlik edebilen bazı diğer belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Burun ve geniz akıntısı
• Hapşırma
• Burunda kaşıntı
• Koku duyusunda azalma 
• Öksürük
• Baş ağrısı^2,8

Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Burun tıkanıklığı şikayetiniz varsa doktorunuzun önerdiği medikal tedavinin yanı sıra iyileşmeyi hızlandırmaya katkı sağlamak için siz de bazı yöntemlere başvurabilirsiniz. Burun tıkanıklığı açma amacıyla evde uygulayabileceğiniz yöntemlerden bazıları şu şekildedir:

• Buhar makinesi kullanmak: Odanın havasını nemlendirmek amacıyla buhar makinesi kullanmak sinüs ağrısını azaltmaya ve burun tıkanıklığını gidermeye katkı sağlayacak hızlı ve kolay bir yol olabilir. Buhar makinesi, içerisinde bulunan suyun yavaşça havaya karışmasını sağlayarak odadaki nemi artırmaya yardımcı olur. Nemlendirilmiş havayı solumak burun ve sinüslerinizdeki tahriş olmuş dokuları ve şişmiş kan damarlarını yatıştırarak burun tıkanıklığı için faydalı olabilir.
• Duş almak: Çoğu kişi sıcak bir duştan sonra burnunun açıldığını, daha rahat nefes alabildiğini fark etmiştir. Duş sırasında açığa çıkan buhar burnunuzdaki mukusun kıvamını incelterek iltihabın azaltılmasına katkı sağlayabilir. Sıcak bir duş almak en azından kısa bir süre de olsa burun tıkanıklığı için çözüm olabilir. Duş almak için yeterli vaktiniz yoksa lavabodaki sıcak sudan çıkan buharı soluyarak da benzer bir etki elde etmeniz mümkün. Buharı solurken başınızın üzerine havlu koymak daha etkili sonuç almanıza yardımcı olacaktır. 
• Bol sıvı tüketmek: Soğuk algınlığı veya grip semptomları yaşıyorsanız bol sıvı almanız önemlidir. Yeterli sıvı alımı burun tıkanıklığı nedeni olan mukusun incelemesine, burnunuzdan akmasına ve böylece sinüslerinizdeki basıncın azaltılmasına katkı sağlayabilir. Sinüslerde daha az basınç olması daha az tahriş ve iltihap anlamına gelecektir. 
• Tuzlu su içeren burun spreyi kullanmak: %0,9 NaCl içeren ve serum fizyolojik adı verilen burun spreyleri burun pasajındaki nem oranını artırarak mukusun atılmasını destekler. 
• Ilık kompres uygulamak: Alın ve burun üstüne Ilık kompres uygulamak burun pasajını dışarıdan açarak burun tıkanıklığı nedeniyle görülen bazı semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.⁹

Gece Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Genel olarak burun tıkanıklığına iyi gelen bazı uygulamalardan söz ettik. Peki gece burun tıkanıklığına çözüm için nasıl bir yol izlenmeli? İşte rahat bir uyku çekebilmek adına atabileceğiniz adımlardan bazıları:

• Başınızı yükseltin: Yatay pozisyonda burun ve sinüslerin boşaltılması daha zor olduğu için burun tıkanıklığı geceleri artma eğilimi gösterir. Bu sebeple ekstra yastık yardımıyla başınızı yükselterek tıkanıklığın derecesini hafifletmeye destek olabilirsiniz. 
• Buhar makinesi kullanın: Havayı nemlendirmek mukusu inceltmeye ve burnundaki kuruluğu gidermeye yardımcı olur. Rahat bir uyku için özellikle geceleri buhar makinenizi çalıştırmayı unutmayın.
• Yanınızda mendil ve su bulundurun: Soğuk algınlığı nedeni ile uyumayı zorlaştıran tek şey burunda tıkanıklık değildir. Ek olarak burun akıntısı nedeniyle ihtiyaç duyulan suyu veya mendili almak için uyanmak ve kalkmak uykunuzu bölebilir. Bu sebeple yatağınızın yanında bir kutu mendil ve bir şişe su bulundurmak uyku kesintilerini azaltacaktır. 
• Uyumadan önce bal yiyin: Burun tıkanıklığına eşlik eden öksürük veya boğaz ağrısı varsa bu uyumayı zorlaştırabilir. Bal yemek, boğazı kaplayarak tahriş ve rahatsızlığı azaltabilir ve rahat uyumanıza yardımcı olabilir. 
• Burun bandı kullanın: Burun bantları burun kemerine takılır ve burun deliklerini dışarı doğru çekerek genişletir. Bu bantlar daha çok horlamayı önlemek için kullanılsa da burun tıkanıklığı durumunda nefes almayı kolaylaştırmak amaçlı da tercih edilebilir.¹⁰

Burun Tıkanıklığında Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Burun tıkanıklığı için sağlık kuruluşuna başvurduğunuzda doktorunuz nedeni saptamak için bazı tanı yöntemleri kullanacaktır. Detaylı tıbbi geçmişinizi öğrendikten ve fiziki muayene yaptıktan sonra gerekli görürse bir takım testler de isteyebilir. Burun tıkanıklığı ayırıcı tanısında kullanılabilen testler ve görüntüleme tekniklerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Alerji testleri: Alerjik reaksiyonları gözlemlemek için cildinize az miktarda alerjen tatbik edilmesi yoluyla uygulanan testlerdir. 
• Kan testleri: Alerjileri, virüsleri, bakterileri ve bazı kronik hastalıkları teşhis amaçlı yapılabilir. 
• Balgam ve boğaz kültürü: Boğazdan sürüntü yoluyla örnek alarak ya da balgam örneği kullanarak kültür yapılabilir. Bakteri ya da mantar kaynaklı enfeksiyon şüphesinde teşhis için tercih edilebilir. 
• Sinüs ve göğüs grafileri: Akciğerler ya da sinüs ile ilgili nedenleri dışlamak için kullanılır. 
• Endoskopi: Organları ve diğer sistemleri görebilmek için ucunda kamera bulunan ince bir tüpün kullanıldığı vücudun doğal açıklıklarından girilerek uygulanan bir tanı yöntemidir.₈

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.