Soğuk algınlığı üst solunum yollarının yani burun ve boğazın virüsler yoluyla bulaşan bir enfeksiyonudur. Halk arasında daha çok nezle olarak bilinen soğuk algınlığında etken mikroorganizma birçok farklı virüs olabilir. Nezle belirtileri griple benzerlik gösterdiğinden iki hastalık sıklıkla birbiriyle karıştırılabilir. Bununla birlikte aralarındaki en önemli fark soğuk algınlığının aksine gribin daha ağır seyretmesi ve bazı komplikasyonlara yol açabilmesidir. Toplumda sık olarak karşılaşılan nezle ise daha hafif semptomlarla gider. Sağlıklı yetişkinlerde her yıl iki veya üç kez nezle görülebilirken bebekler ve küçük çocuklarda bu sıklığını daha fazla olması beklenebilir.1 Bu yazımızda “Soğuk algınlığı belirtileri nelerdir?”, “Soğuk algınlığı kaç günde geçer?”,“Nezleye ne iyi gelir?” gibi konuyla ilgili aklınıza takılan soruların cevaplarını öğrenebilirsiniz.
Nezle (Soğuk Algınlığı) Nedir?
Soğuk algınlığı üst solunum yollarını etkileyen, burun tıkanıklığı, hapşırma, boğaz ağrısı gibi semptomlarla giden viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık için en yaygın neden rinovirüsler olsa da sayıları 200’den fazla çok sayıda farklı virüs türü soğuk algınlığı etkeni olabilir. Soğuk algınlığı belirtileri nedeni olabilen bu virüsler insandan insana veya yüzeyden yüzeye kolaylıkla yayılım gösterebilir ve birçoğu cansız ortamlarda ve yüzeylerde saatlerce hatta günlerce hayatta kalabilir.2
Soğuk Algınlığı Neden Olur?
Soğuk algınlığı son derece bulaşıcı bir hastalıktır ve kişiler arasında çok kolay bir şekilde yayılım gösterebilir. Etken mikroorganizma genellikle enfeksiyon geçiren kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla birlikte havaya yayılan damlacıklar yoluyla başka bireylere geçiş gösterir. Havada asılı kalan damlacıklar daha sonra başka bir kişi tarafından solunmak suretiyle vücuda alınır. Hasta bir kişinin temas ettiği örneğin kapı kolu gibi yüzeylere dokunarak da etken virüsü kapılabilir. Sanılanın aksine soğuk hava veya üşümek yoluyla nezleye yakalanılması gibi bir durum söz konusu değildir. Bununla birlikte bir kişinin sonbahar, kış gibi soğuk mevsimlerde soğuk algınlığına yakalanma olasılığı daha fazladır. Buna neden olan faktörlerden bazıları şu şekilde detaylandırılabilir:
- Sonbahar ve kış aylarında okulların eğitim ve öğretime devam ediyor olması virüse maruziyet riskinde artışa neden olur.
- İnsanlar havaların soğuk olması sebebiyle kapalı mekanlarda daha çok vakit geçirir ve bu nedenle de daha fazla yakın temas içerisinde olurlar.
- Sonbahar ve kış mevsiminde havanın soğuk olması ve nem oranının düşük olması burun pasajındaki dokularda kuruluğa yol açar. Kuruluk nedeniyle hassas hale gelen burun boşluğu ise virüslere karşı daha savunmasız duruma gelir.3
Nezle Belirtileri Nelerdir?
Soğuk algınlığı belirtileri genellikle virüsün vücuda alınmasını müteakip bir ila üç gün içerisinde görülme eğilimi gösterir. Şikayetler kişiden kişiye değişiklik gösterebilse de yaygın karşılaşılan soğuk algınlığı üşütme belirtileri şunları içerebilir:
- Burun tıkanıklığı
- Boğaz ağrısı
- Başlangıçta berrak olan, daha sonra sarı-yeşil renge dönen burun akıntısı
- Gözlerde sulanma
- Postnazal akıntı (geniz akıntısı)
- Öksürük
- Hapşırık
- Boğaz ağrısı
- Boğazda gıcık ve kaşıntı
- Hafif genel vücut ağrısı
- Lenf bezlerinde şişme
- Hafif baş ağrısı
- Hafif ateş ve titreme
- Genel bir rahatsızlık hali
- Sinüslerde basınç hissi
- Tat ya da koku duyusunda azalma
- Halsizlik ve yorgunluk
- Göğüste rahatsızlık hissi
- Derin nefes almada güçlük1,2
Nezleye Ne İyi Gelir?
Günümüzde soğuk algınlığını iyileştirecek veya süresini kısaltacak herhangi bir ilaç henüz mevcut değildir. Bununla birlikte soğuk algınlığına bağlı görülen semptomları hafifletmek adına bir dizi önlem alınabilir.3 “Soğuk algınlığına ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı olabilecek uygulamalardan bazıları yazının devamında ele alınmıştır.
Yatak İstirahati
Nezle belirtileri varlığında iyileşmeyi kolaylaştırmak için vücudunuz dinlenmeye ihtiyaç duyar. Bu sebeple hastalık sürecinde bol bol yatak istirahati yapmak iyileşmeyi destekler.
Bol Sıvı Tüketilmesi
Bol sıvı alarak burun tıkanıklığının hafifletilmesine ve vücutta oluşması muhtemel sıvı açığını (dehidrasyon) önlemeye yardımcı olabilirsiniz. Bu amaçla su, meyve suyu, berrak et suyu veya ballı limon suyu gibi farklı içecekleri tüketebilirsiniz. Birçok kültürde soğuk algınlığı için tavuk çorbası, bitki çayları veya ılık elma suyu gibi sıvılar da sıklıkla tercih edilir. Muhtemel sıvı açığını daha kötü hale getirebilecek alkolden, kahve gibi kafein içeren ve gazlı içeceklerden ise uzak durun.
Havayı Nemlendirmek
Soğuk buhar makinesi kullanmak burun içerisindeki mukusun kıvamını incelterek soğuk algınlığına bağlı burun tıkanıklığını yatıştırmada yardımcı olabilir. Özellikle geceleri daha rahat bir uyku için cihazı uyumadan hemen önce çalıştırmanız iyi olabilir. Buhar makinesinin suyunu hergün değiştirmeyi ve cihazı üreticinin talimatlarına göre düzenli olarak temizlemeyi unutmayın.
Boğaz Ağrısı için Tuzlu Su ile Gargara
Bir bardak ılık suda yarım ya da çeyrek çay kaşığı tuzun çözülmesi ile elde edilen tuzlu su, boğaz ağrısı veya boğazda gıcık hissi gibi soğuk algınlığı belirtileri için geçici bir rahatlatma sağlayabilir.
Bal Tüketimi
Bal tüketimi yetişkinlerde ve 1 yaşından büyük çocuklarda öksürük, geniz akıntısı gibi nezle belirtileri için yatıştırıcı etki gösterebilir. Balı sıcak bitki çaylarına ilave ederek tüketmek iyi bir seçenek olabilir. 12 aydan küçük bebeklerde ise botulismus adı verilen gıda zehirlenmesine neden olabileceği için bal tüketimi tehlikelidir.
Reçetesiz İlaçlar ve Öksürük Şurubu
5 yaş üstü çocuklar ve yetişkinler doktor önerisiyle dekonjestanlar, antihistaminikler ve ağrı kesiciler gibi ilaçlar kullanabilir. Bu ilaçlar nezle belirtileri için bir miktar rahatlatıcı olabilir. Ancak bunlar soğuk algınlığını tedavi etmez veya süresini kısaltmaz ve çoğunun bazı yan etkileri vardır.
Soğuk algınlığında halk arasındaki yanlış inanışın aksine antibiyotik kullanımının herhangi bir olumlu katkısı yoktur. Çünkü antibiyotikler bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda etkilidir ve virüslere karşı herhangi etkisi yoktur. Bu sebeple doktorunuzdan soğuk algınlığı için antibiyotik istemekten veya elinizde bulunan eski antibiyotikleri kullanmaktan kaçının. Bunların daha hızlı iyileşmenizde faydası olmadığı gibi uygunsuz kullanımları antibiyotiğe dirençli bakteri sorununa zemin hazırlayabilir.4 Öksürük şurubu ise mukusun temizlenmesi için vücudun bir savunma mekanizması olan öksürük refleksini bastırmak anlamına geldiği için doktor önerisi dışında kesinlikle kullanılmamalıdır.
Terleme
Ter ciltte bulunan ter bezlerinden salınarak yükselen vücut ısısını düşürmeye ve dengelemeye yardımcı olur. Vücut ısınız yükseldiğinde sinir sisteminiz ter bezlerinize ter salgılaması için mesaj gönderir. Böylece ter bezlerinden ter salınımı olur. Terin buharlaşması sırasında ise vücutta serinletici bir etki ortaya çıkar. “Soğuk algınlığı terleme yoluyla daha hızlı iyileşir.” şeklinde halk arasında yaygın bir inanış vardır. Soğuk algınlığında yükselen ateş terleme yoluyla düşürülebilir ve bu da semptomlarda geçici bir rahatlama sağlayabilir. Ancak soğuk algınlığının süresi terleme yoluyla kısaltılamaz ya da nezle belirtileri bu yolla iyileştirilemez.5
Nezle Kaç Günde Geçer?
Nezleye bağlı şikâyetler genellikle 7-10 gün içerisinde azalarak kaybolur. Nezle belirtileri sıklıkla 5. günde pik yapma eğilimi gösterir, akabinde ise genellikle kademeli olarak azalır. Bununla birlikte semptomlarınız bir hafta sonra kötüleşirse ya da ortalama olarak 10 gün sonra geçmezse altta yatan başka bir sağlık sorununuz olabilir. Böyle bir durum deneyimliyorsanız vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız en doğru yaklaşım olacaktır.2
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
